Charakterystyka/ morfologia

Brodziec pławny (Tringa stagnatilis)

Systematyka

Rząd: siewkowe (Charadriiformes)

Rodzina: bekasowate  (Scolopacidae)

Gatunek : brodziec pławny (Tringa stagnatilis)

Charakterystyka/ morfologia

Łacińską nazwę Tringa nadał temu rodzajowi włoski przyrodnik Ulisses Aldrovandi w roku 1599, drugi człon nazwy stagnatilis oznacza bagno i nawiązuje do wodno błotnego środowiska w którym żyje ten ptak. Obie płcie mają podobne ubarwienie. Brodziec pławny ma smukłą sylwetkę, długość ciała około 20-26 cm, rozpiętość skrzydeł 40-60 cm, masa ciała 50-120 g. Bardzo cienki czarny dziób i wyjątkowo długie oliwkowe nogi, podkreślają delikatność jego budowy. W szacie godowej wierzch ciała jest brązowo-szary z  ciemnymi plamami. Spód ciała biały, na białym ogonie poprzeczne, ciemne prążkowanie. Czoło, bok głowy i pasek nad oczami białawe z delikatnymi drobnymi kreskami. Szyja i pierś pokryta ciemnymi plamkami. W szacie spoczynkowej wierzch ciała jest szary, a głowa, szyja i dół ciała biały. W locie widoczne są ciemne skrzydła, długi biały klin zachodzący z kupra daleko na grzbiet i wystające nogi. Młode mają upierzenie podobne do dorosłych ptaków w szacie spoczynkowej, lecz wierzch ciała jest bardziej brązowy z kremowymi plamkami. Pióra na grzbiecie mają jaśniejsze brzegi tworzące wzór łusek.

Biotop/ preferencje pokarmowe

Obszar występowania rozciąga się od Bułgarii i Rumunii przez Ukrainę, Krym, po zachodnią Syberię i Zabajkale. Ptaki te to długodystansowi migranci. Populacja europejska zimuje w Afryce na południe od Sahary, pojedyncze osobniki spotykano na Madagaskarze i Seszelach. Największe zimowiska znajdują się nad jeziorami Wielkiego Rowu Afrykańskiego i w delcie rzeki Okawango. Niektóre osobniki zimują w basenie Morza Śródziemnego. Populacja azjatycka zimuje w Azji Południowej aż do Wietnamu, Indonezji i Australii. Siedliskiem brodźca pławnego są otwarte mokradła nizinne, bagna, starorzecza, brzegi rzek i jezior. W czasie przelotów również spotykany na polach ryżowych a także w słonawych lagunach. Zazwyczaj unika otwartych wybrzeży morskich. Pożywienie stanowią owady, mięczaki, skorupiaki i inne drobne bezkręgowce, zbierane z płytkiej  wody, błota lub  liści roślinności wodnej. Rzadko zjada owady żyjące na lądzie. Często żeruje w pobliżu innych dużych ptaków wodnych, korzystając ze zdobyczy wypłoszonej z dna. Do Polski zalatuje nielicznie, lecz regularnie. Spotkać go można na odsłoniętych dnach stawów i podmokłych łąkach, od końca marca do końca października. Najczęściej są to pojedyncze ptaki, ale bywają stada do 50 osobników. Skrajnie nielicznie lęgowy, głównie na Podlasiu, pierwszy lęg stwierdzono w 1988 roku.   

 Rozwój osobniczy

Dojrzałość płciową osiągają w pierwszym lub drugim roku życia. Wyprowadzają 1 lęg w ciągu roku. Gniazdo to płytkie zagłębienie w ziemi w suchym miejscu, lecz blisko wody, rzadko z kilkoma źdźbłami trawy. Gniazda mogą tworzyć luźne kolonie. Składanie jaj rozpoczyna się w kwietniu, na północnym wschodzie także w czerwcu. Samica składa najczęściej 4 jaja, rzadziej 3 lub 5. Jaja mogą mieć kolor ciemno żółty do czerwonawego, z licznymi brązowo czarnymi plamami. Wysiadywaniem zajmują się oboje rodzice przez okres 23 – 24 dni. Młode opuszczają gniazdo tego samego dnia lub następnego po wykluciu. Po tygodniu potrafią już pływać, a w razie zagrożenia nurkować. Pozostają pod opieką rodziców przez 25-31 dni, do czasu osiągnięcia pełnego upierzenia i zdolności do lotu. Czasem rodzice rozdzielają się, dzieląc się również pisklętami. Najstarszy zaobrączkowany osobnik z Francji dożył wieku 7 lat i 1 miesiąca.

Status gatunku

Gatunek ma duży obszar występowania i dużą liczebność, z tego względu nie jest klasyfikowany jako zagrożony. Europejska populacja lęgowa szacowana jest na 12 do 32 tysięcy par, światowa do 1,2 miliona. W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową. Istnieją wiarygodne stwierdzenia lęgów w rejonie Narwi i Biebrzy, jednak liczbę par szacuje się na 3 do 5.  Zagrożeniem dla tego gatunku jest degradacja naturalnych siedlisk, ptaki na przelotach często żerują w osadach z oczyszczalni ścieków, przez co są narażone podobnie jak i inne siewkowe, na zakażenie bakteriami botulinowymi powodującymi zatrucie jadem kiełbasianym.

Przygotował:

Jan Ławicki