Charakterystyka/ morfologia

Płaskodziobek kubański

Płaskodziobek kubański (Todus multicolor)

Systematyka

Rząd: kraskowe (Coraciiformes)

Rodzina: płaskodziobki (Todidae) 

Gatunek: płaskodziobek kubański (Todus multicolor)

Charakterystyka/morfologia

 To endemiczny i jeden z najcenniejszych gatunków w awifaunie Kuby. Został opisany przez angielskiego ornitologa Johna Goulda w 1837 roku. Ptaki te są często niedostrzegane z powodu swoich małych rozmiarów. Ponadto większość czasu spędzają nieruchomo  z uniesioną do góry głową, wypatrując pożywienia. Długość ciała 11 -12 cm, masa 14-20 g. Długość skrzydła 41 – 46 mm. Wierzch głowy i grzbiet jest ciemnozielony, opalizujący. Brzuch biało-szary, u nasady ogona żółto-pomarańczowy. Boki u nasady skrzydeł różowe. Dziób duży w stosunku do tułowia, (16-19mm) ząbkowany, z górną częścią czarną a dolną czerwoną. U górnej nasady dzioba pióra są żółte, na gardle jasnoczerwona plama. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest jasnoniebieska plama w pobliżu otworów usznych. Oczy szare z niebieską obwódką. Nogi różowo-jasnobrązowe, podobnie jak u zimorodka przednie trzy palce częściowo zrośnięte u nasady, pokryte zrogowaciałymi płytkami. Ogon zielono szary długości 26 – 32 mm. Nie występuje dymorfizm płciowy. Mało płochliwy ptak, pozwalający się z bliska obserwować, w stosunku do osobników tego samego gatunku  tolerancyjny tylko w okresie godowym.

Biotop/ preferencje pokarmowe

 Zamieszkuje Kubę i wyspy u jej północnych wybrzeży, na południu spotykany na Isla de la Juventud. Występuje zwykle do wysokości 1300 metrów nad poziomem morza, najwyżej obserwowany na wysokości 1974 metrów na górze Turkino.  Zajmuje zróżnicowane siedliska, od iglastych lasów z przewagą sosny karaibskiej, przez  lasy liściaste i krzewy. Osobniki występujące na wybrzeżach morskich preferują pnącza winogrona morskiego. Coraz częściej spotykane na plantacjach cytrusów. Pożywienie stanowią owady latające: pszczoły, motyle, osy, ważki, chrząszcze, a także jaszczurki i inne małe kręgowce. Najczęściej siedzą z zadartym do góry dziobem, wypatrując owadów, mogą zawisać w powietrzu i zbierać zdobycz z liści. Polują także na ziemi. Ząbkowany koniec dzioba pozwala ptakom rozbijać chitynowe pancerze chrząszczy. Pozbawiają ofiary takie jak motyle i ważki, dużych skrzydeł, uderzając nimi o gałązki, a następnie zjadają resztę. Swoje łowy płaskodziobki odbywają na średniej wysokości 2,6 metra.

Rozwój osobniczy

 Okres rozrodu przypada na maj – czerwiec. Samce odbywają przed samicami taniec godowy. Rozpościerają szeroko skrzydła by wyglądać na większe, Jednocześnie specjalnie uformowane lotki wydają głośny świst. Para zajmuje małe terytorium, które samiec broni przed intruzami. Oboje kopią około 30 cm tunel zakończony komorą lęgową. Najczęściej znajduje się on na stromym brzegu rzeki, ale także w nasypach drogowych. Czasami na gniazdo wykorzystują spróchniały pień drzewa. Ściany tunelu i komory lęgowej pokryte są gęstą substancją klejącą zmieszaną z trawą, porostami, glonami, małymi piórami i innymi materiałami. Samica składa dwa do czterech białych błyszczących jaj. Jaja są dość duże w stosunku do wielkości samicy. Osiągają długość 15,5 mm i szerokość 13,5 mm, a ich waga równa się 40% wagi samicy. Wysiadywaniem zajmują się oboje rodziców przez około 20 dni. Pisklęta są ślepe i nieopierzone. Głównym pokarmem piskląt są owady, karmienie odbywa się nawet 140 razy w ciągu dnia. Po około tygodniu młode otwierają oczy, a po trzech są upierzone i zdolne do lotu. Nie potrafią jednak same zdobywać pożywienia i zostają pod opieką rodziców. Osobniki młodociane mają bardziej ciemne upierzenie, biało szary brzuch, krótszy dziób, szarą lub różową plamkę na gardle i brązowe oczy. Dojrzałość płciową osiągają w ciągu jednego do dwóch lat.

Status gatunku

 Nie ma dokładnych danych o liczebności tego gatunku, a Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje go jako niezagrożony. Duża ilość chronionych lasów na Kubie zapewnia tym ptakom właściwe siedliska i bezpieczny rozwój. Zagrożeniem są drapieżniki, takie jak mangusty, a także chemiczne opryski upraw, niszczące populacje owadów stanowiących główny pokarm tych ptaków. Te barwne ptaki łatwo są oswajane przez ludzi, ale ich hodowla nie jest łatwa, zjadają bowiem w ciągu dnia ilość pożywienia równą połowie swojej wagi. W języku kubańskim ich zwyczajowa nazwa to „pedorrera”, biorąca się od  podobnie brzmiących ich głosów.

Przygotował:

Jan Ławicki